Jaarrekening

Bij de rechtmatigheidscontrole door de onafhankelijke accountant vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:
“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.”

Indien op programmaniveau de gerealiseerde lasten hoger zijn dan de begrote lasten of, in enkele gevallen, de gerealiseerde baten lager zijn dan de begrote baten, is er sprake van een begrotingsafwijking. Voor Almere worden de begrotingsafwijkingen groter dan € 0,1 miljoen relevant geacht en gerapporteerd. Begrotingsonrechtmatigheid kunnen ook veroorzaakt worden door een administratieve fout, bijvoorbeeld onjuiste begrotingswijzigingen. Bij onjuiste begrotingswijzigingen zijn bijvoorbeeld de begrote baten verlaagd in plaats van de lasten verhoogd. Voor het resultaat heeft dit in principe geen gevolgen. Andere overschrijdingen kunnen wel effect hebben op het resultaat, bijvoorbeeld als we door onvoorziene omstandigheden meer geld hebben moeten uitgeven dan begroot.

Per uitgave die heeft geleid tot een begrotingsoverschrijding op programmaniveau dient te worden aangegeven of de uitgaven binnen het door de Gemeenteraad uitgezette beleid passen, dan wel dat er sprake is van strijdigheid met een wettelijke bepaling c.q. met een door de Gemeenteraad genomen beslissing. Onderstaande tabel toont een overzicht van de soorten onrechtmatigheid. Er kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat naar de mening van de Commissie BBV de consequentie van betreffende overschrijding moet zijn voor het onafhankelijke accountantsoordeel.

tabel soorten onrechtmatigheid

tabel web

Uit de analyse van de realisatiecijfers 2022 blijkt bij een aantal programma’s sprake van een begrotingsoverschrijding van meer dan € 0,1 miljoen. Deze worden hieronder nader toegelicht.

tabel web

02 Duurzaam, leefbaar en bereikbaar

De overschrijding op dit programma wordt voor € 8 miljoen veroorzaakt door de beschikbaarheidsvergoeding Openbaar Vervoer. Dit is geld van het Rijk om de vervoersmaatschappijen te compenseren voor gedaalde reizigersopbrengsten als gevolg van COVID. De beschikbaarheidsvergoeding was uiteindelijk veel hoger dan waar in de begroting rekening mee was gehouden. Deze informatie kwam pas beschikbaar op het moment dat de begroting al was vastgesteld. Wij geven dit geld 1-op-1 door aan de vervoerder. Tegenover deze hogere lasten staan dus eveneens € 8 miljoen aan hogere baten. Voor het resultaat is dit neutraal.
Op het beheer en onderhoud en onderhoud is er een overschrijding van € 1 miljoen. Onze verbonden partij Tomin voert een deel van het groenonderhoud uit. Er was al langere tijd discussie over de hoogte van de vergoeding. Eind 2022 is een akkoord gesloten waarbij is afgesproken dat de gemeente € 1 miljoen nabetaald over 2021 en 2022. De Raad is hier via de 4de kwartaalrapportage over geïnformeerd, maar de begroting kon toen niet meer aangepast worden.
Tenslotte is er een overschrijding van € 0,5 miljoen op de grondexploitatie Hortus, door verslechtering van het resultaat. Hierdoor moest een extra voorziening getroffen worden, dit was onvermijdelijk.
Als we rekening houden met de gerealiseerde baten en reservemutaties is er op dit programma geen overschrijding, maar juist een meevaller. Zie voor een verdere toelichting het programma Duurzaam, leefbaar en bereikbaar.

03 Ruimte en wonen

De overschrijding op dit programma heeft betrekking op de grondexploitaties. Dit komt vooral doordat uit de actualisatie van de grondexploitaties is gebleken dat extra verliesvoorzieningen nodig waren (last). Daarentegen konden ook een aantal voorzieningen vrijvallen, bijvoorbeeld door het in exploitatie nemen van MVA-grond. Met deze mutaties in de voorzieningen is in de begroting geen rekening gehouden, omdat die veelal pas per jaareinde in beeld zijn na actualisatie van het MPGA. Als we rekening houden met de gerealiseerde baten en reservemutaties is er bij de grondexploitaties een nadeel van € 3 miljoen. Dit komt doordat de gerealiseerde winstafdracht (€ 21 miljoen) lager is dan bij de begroting verwacht (€ 24 miljoen). Dit is vooral het gevolg van de in de tweede helft van 2022 verslechterde marktomstandigheden. Dit wordt verder toegelicht in de paragraaf Grondbeleid .
Doordat er op het programma Ruimte en wonen ook enkele meevallers zijn is er per saldo sprake van een nadeel van € 0,9 miljoen. Zie hiervoor ook de toelichting bij het programma Ruimte en wonen .

08 Bedrijfsvoering

De overschrijding betreft vooral apparaatskosten. Dit zijn met name extra inhuurkosten door openstaande vacatures, of inhuurkosten vanwege uitval door ziekte, zwangerschapsverlof en extra werk. Ook wordt bij verschillende projecten extern advies gevraagd, omdat wij deze kennis niet zelf beschikbaar hebben.
Als we rekening houden met de gerealiseerde baten en reservemutaties is er op dit programma een kleine overschrijding van € 0,5 miljoen. Zie voor een verdere toelichting het programma Bedrijfsvoering .

09 Financiën

De overschrijding op dit programma wordt veroorzaakt door een onverwachte aanslag van de belastingdienst voor Vennootschapsbelasting. Eerder hebben wij met de belastingdienst al overeenstemming bereikt over de belastingplicht van de grondexploitaties. Maar over een aantal onderwerpen zijn wij nog in gesprek, zoals de reclame-inkomsten en brandstofconcessies. De belastingdienst heeft ons toch alvast met terugwerkende kracht een aanslag opgelegd voor deze activiteiten. Hoewel we het hier nog niet mee eens zijn hebben we dit wel al in de jaarrekening moeten verwerken. In de begroting hadden we daar nog geen rekening mee gehouden. DIt leidt tot een extra last van € 4,1 miljoen. Zie voor een verdere toelichting het programma Financiën .

Naast een analyse op de exploitatielasten hebben we ook een analyse uitgevoerd op de gepleegde investeringen in 2022. Immers, als een investering het investeringskrediet overschrijdt kan dit invloed hebben op de afschrijvingslasten in latere jaren en daarmee onrechtmatig zijn.

Voor de overschrijding op investeringskredieten hanteren we een grens van € 0,1 miljoen voor investeringen met economisch nut en € 0,2 miljoen voor investeringen in de openbare ruimte met maatschappelijk nut. Dit is gebaseerd op onze Kadernota vaste activabeleid 2017.
Uit de analyse op de realisatiecijfers 2022 blijkt dat er in 2022 bij een aantal projecten sprake is van kredietoverschrijdingen groter dan de ondergrenzen die wij hanteren.

In de rubriek Investeringen Economisch Nut is een krediet-overschrijding te zien van € 1,4 miljoen bij investeringen rond de afvalwaterproblematiek Oosterwold. Gezien de urgente problematiek hebben we direct moeten handelen. Er was in 2022 alleen nog krediet beschikbaar voor het hoofdriool, maar wij hebben ook andere inzet moeten plegen. Dit is betrokken bij het Raadsvoorstel riolering Oosterwold (RV-23006) die eind 2022 naar de Raad is gestuurd en op basis waarvan begin 2023 alsnog krediet hiervoor beschikbaar is gesteld.

Bij de investeringen Maatschappelijk nut hebben de overschrijdingen voor het grootste deel plaatsgevonden in voorgaande jaren. Bij nagenoeg al deze projecten, met uitzondering van het project Herinrichting Havenkom, hebben de lasten 2022 betrekking op kleine nagekomen posten.