Programmalijn 3: Circulaire economie en Energie

Circulaire economie en duurzame energie zijn bronnen van innovatie en economische kansen. Door in te zetten op deze economische kansen, helpen we bij de overstap op duurzame energie en benutten we grondstoffen beter.

bedragen x € 1.000

Circulaire economie en Energie	begroting	realisatie	resultaat
Proceskosten programmalijn 3	301	193	108
Citylab Stedelijke Grondstoffen	665	782	-116
Competitie Upcycle City 2.0	490	484	6
Stedelijke grondstofstromen	738	163	575
Praktijk- en Innovatiecentrum Circulaire Economie	1.171	898	272
Stedelijk voedselsysteem	669	678	-9
Energiefonds	76	-38	114
Balanceren energienet	190	95	95
Ultradiepe geothermie	75	32	43
totaal	4.375	3.287	1.088

Toelichting verschillen groter dan € 100.000

Proceskosten programmalijn 3

De onderbesteding op dit onderdeel komt doordat de programmamanager in 2022 eenmalig is ingezet voor twee andere projecten binnen de gemeente Almere, waarnaar een deel van de salariskosten doorbelast konden worden. Een bedrag van € 53.000 zal worden overgeheveld naar 2023 voor de start van de voorbereiding van het derde meerjarenprogramma. Het restant van € 55.000 kan vrijvallen.

Citylab Stedelijke Grondstoffen

Dit nadeel wordt veroorzaakt door verlate subsidievaststelling met Circuloco 1.0. De subsidievaststelling schuift door naar het eerste kwartaal van 2023. Wij verwachten dat een bedrag van circa € 0,1 miljoen terugbetaald zal worden door Circuloco aan Almere 2.0.

Stedelijke grondstofstromen

De aankoop van grond en de inrichting van het grondstoffendepot verschuift naar 2023. De aankoop is gekoppeld aan de realisatie van de overslaglocatie van Stadsreiniging. In 2023 vindt daar besluitvorming over plaats.

Praktijk- en Innovatiecentrum Circulaire Economie (PRICE)

Er zijn twee oorzaken waarom in 2022 € 0,3 miljoen minder is uitgegeven dan begroot:

Op twee Challenges heeft PRICE co-financiering ontvangen: € 0,1 miljoen vanuit de Gemeente Almere voor de demontage van paviljoens na afloop van de Floriade en € 0,1 miljoen op de Challenge Fiscale Vergroening.
Daarnaast kan circa € 0,1 miljoen verklaard worden doordat PRICE afgelopen jaar nog in een Pop-up HUB heeft kunnen zitten, in plaats van haar eigen locatie te ontwikkelen.

Beide budgetten zullen komend jaar alsnog voor hun bestemmingen (Challenges & Locatie) gebruikt gaan worden.

Energiefonds

Dit voordeel is vooral ontstaan door rentebaten van SVN van €55.000. Daarnaast is minder besteed aan out of pocket kosten en zijn de activiteiten rondom het WoningAbbonnement vertraagd.

Proceskosten programmalijn

Citylab Stedelijke Grondstoffen

Het Citylab Stedelijke Grondstoffen is een gecontroleerde regelluwe testomgeving voor nieuwe economische activiteiten rond het opwaarderen van reststromen.

Stimuleringsfonds

In 2022 is het stimuleringsfonds afgerond. In totaal zijn 11 co-financieringen uitgegeven en 12 circulaire scans. Dit is lager dan aanvankelijk gedacht. Daarop is een analyse uitgevoerd en lessons learned zijn opgesteld.

Pilot grondstoffenhub

Met de pilot grondstoffenhub wordt gewerkt aan het beschikbaar stellen van de grondstofstromen uit het Upcyclecentrum aan ondernemers op De Steiger. Voor deze pilot hebben we een nauwe samenwerking opgestart met de omgevingsdienst Flevoland. Er wordt nu gekeken naar het vervolg van de pilot.

Gebiedsvisie De Steiger

We hebben gewerkt aan een gebiedsvisie voor De Steiger. Deze visie is naar verwachting in 2023 klaar.

Circulaire hub

Voor de realisatie van een circulaire hub op de Steiger is een stuk grond aangekocht op de Steiger 66. Samen met een lokale projectontwikkelaar is er gekeken hoe dit stuk grond kan worden ingericht. Het idee is om van de materialen uit verschillende paviljoens van de Floriade een nieuw gebouw te ontwerpen, waaronder het Duitsland paviljoen. Dit in combinatie met Circuloco, het circulaire paviljoen op Floriade door ondernemers van de Steiger. Dit betekent dat pas na de Floriade met de bouw kan worden gestart, en dat het gebouw waarschijnlijk in de eerste helft van 2024 gereed zal zijn. Het bouwteam van Circuloco heeft ook de ambitie uitgesproken om betrokken te zijn bij de realisatie van de circulaire hub. Daarmee staat er al een stevig consortium voor de realisatie van de hub.

Circuloco

Circuloco 1.0 is gerealiseerd op de Floriade. Circuloco is een platform waar circulariteit als vanzelfsprekend wordt gezien. Iedereen kan er komen om te zien en om te laten zien dat circulariteit de hoofdrol speelt en kán spelen. Het is een plek waar de samenkomst van kunst, cultuur, inspiratie en verbindingen centraal staan. Tijdens de Floriade is Circuloco dagelijks open geweest en heeft het veel bezoekers mogen verwelkomen.

Steiger Festival

In 2022 is het Steiger Festival, dat circulair ondernemen en circulaire producten onder de aandacht brengt, opnieuw georganiseerd.

Competitie Upcycle City 2.0

Vanwege het grote succes van de eerste Upcycle City Competitie hebben we in 2021 gewerkt aan de voorbereidingen voor de Upcycle City Competitie 2.0. Hiervoor werd een marktverkenning uitgevoerd voor het definiëren van de focus van de competitie binnen het thema circulaire leefomgeving. Dit heeft geresulteerd in twee prijswinnende inzendingen; de combinatie Koopmans bouw-de Alliantie en Pop-up-Ally. Beide richten zich op het CO2 neutraal verdichten van de stad met optopconcepten. Pop-up-Ally koppelt daar ook de oprichting van een bouwwerf aan die ook als circulaire materialen hub kan dienen.

Stedelijke grondstofstromen

Grondstoffendepot

Om het beheer van beheer van de openbare ruimte circulair te maken is een opslaglocatie nodig om materialen tijdelijk op te kunnen slaan en waar nodig te bewerken (upcyclen, refurbishen, reparatie).
Om dat te faciliteren wordt gewerkt aan de realisatie van een grondstoffendepot.
Het vinden van een geschikte locatie bleek niet eenvoudig. Daarom is besloten om op de Vaart samen te gaan werken met Stadsreiniging: een combinatie van overslag en opslag van Stadsreiniging en het Grondstoffendepot. Deze combinatie maakte het vinden van een geschikte locatie mogelijk met flexibiliteit naar de toekomst, maar zorgde ook voor een afhankelijkheid van de voortgang van de planvorming en besluitvorming van Stadsreiniging. Dit en de benodigde procedures heeft geleid tot vertraging. Parallel aan het traject met Stadsreiniging is met Staatsbosbeheer onderzocht of het houtdeel in een samenwerking een plek kan krijgen op Braambergen.

Circulair Ambachtscentrum

Voor de ontwikkeling van het Circulair Ambachtscentrum wordt aangesloten bij de pilot Grondstoffenhub voor ondernemers (zie CityLab), en het Upcyclecentrum van Stadsreiniging. Daarbij worden er gesprekken gevoerd met mogelijke samenwerkingspartners, en wordt onderzocht op welke wijze de logistiek rondom het Upcyclecentrum het beste kan worden georganiseerd. Uitgangspunt daarbij is dat in de samenwerkingsketen met partners producten eerst worden gebracht naar (kringloop)bedrijven die ze upcyclen, repareren en hergebruiken. Pas als er echt niets meer mee gedaan kan worden, worden ze aan Stadsreiniging aangeboden.

Praktijk- en innovatie centrum Circulaire Economie

PRICE is het circulaire Actielab voor Flevolandse doeners. Ondernemers, studenten, docenten, bewoners en de overheid worden samengebracht om de nieuwe economie werkelijkheid te maken. Vanwege de benodigde bouw van woningen focussen de PRICE challenges op twee hoofdthema’s: circulaire bouw en leefomgeving. Door hiermee te innoveren en te experimenteren wordt de transitie naar een circulaire economie versneld. Het streven is dat Almere koploper is op het gebied van circulariteit in 2030. In mei was er een kick-off evenement voor de ‘inner circle’ van PRICE, hierbij waren vooral key stakeholders van PRICE aanwezig. De in november geplande lancering van PRICE naar het externe publiek kon vanwege de coronamaatregelen niet in de oorspronkelijke vorm doorgaan. In plaats daarvan is er voor gericht genodigden een hybride co-creatie sessie georganiseerd.

Stedelijk voedselsysteem

Er ligt een grote opgave om de voedselproductie en -consumptie te transformeren naar een circulair systeem waarin iedereen wordt voorzien van gezond en betaalbaar voedsel, tegen een minimale belasting van het milieu. Almere heeft in 2021 een Voedselstrategie ontwikkeld. Vanuit de voedselstrategie van Almere worden in 2021-2025 stappen gezet om tot een duurzaam stedelijk voedselsysteem te komen. In lijn met de ambitie om een gezonde voedselkeuze voor iedereen toegankelijk te maken is er gewerkt aan het opzetten van een uitgiftepunt voor het initiatief van de Stichting Boeren voor Buren. Daarnaast is de Groene en Gezonde Keuze campagne gelanceerd bij de horeca in het centrum, als onderdeel van de Groene Loper richting de Floriade. Op internationaal niveau neemt de gemeente Almere deel aan het EU Project URBACT-Nextagri, een kennisoverdrachtsproject met vier Europese steden, gericht op het versterken van de lokale/regionale agrifoodketen.

Energiefonds

Via het Energiefonds kunnen bewoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties voor hernieuwbare energieprojecten (aanvullende) financiering aanvragen in de vorm van een lening. Hierbij werkt de gemeente Almere samen met de Stichting Volkshuisvesting Nederland (SVN) en WOAB Woningabonnement als fondsbeheerders. Het administratief beheer wordt uitgevoerd door het subsidiebureau van de gemeente Almere. De coronapandemie heeft er voor gezorgd dat de eerste geïnteresseerden van het Woningbouw Abonnement afhaakten. Na evaluatie is er een nieuw traject gestart voor het werven van geïnteresseerden, ook dit was door coronamaatregelen omtrent bijeenkomsten lastig. Het plan van aanpak voor de komende periode is hierop aangescherpt.

Balanceren energienet

Voor uitvoering van het Klimaatakkoord zal er een verschuiving plaats moeten vinden van gebruik van gas in woningen naar duurzame elektriciteit en warmtevoorziening. Daarbij is de netcapaciteit beperkend, ook in Almere. De beperkingen op het elektriciteitsnet kunnen aangepakt worden door vraag en aanbod van elektriciteit beter op elkaar af te stemmen. Dat kan bijvoorbeeld met slim inzetten van auto-accu’s, buurtaccu’s, zonnepanelen en windenergie en grote stuurbare elektriciteitsverbruikers in huis. Voor de pilot energiedelen in de Hoekwierde maken inmiddels 52 van de circa 100 huishoudens gebruik van EARN-E. Dit is een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. Daarnaast is er voor het traject balanceren op de Vaart-Buitenvaart een verkenning gestart om op verschillende manieren te werken aan een betere afstemming van vraag en aanbod.

Ultradiepe geothermie

Dit project is een onderzoeksprogramma toewerkend naar de toepassing van ultradiepe geothermie om het bestaande stadswarmtenet te verduurzamen.
In 2021 heeft EBN namens het Rijk 2D seismisch onderzoek uitgevoerd. De analyse hiervan is waarschijnlijk begin 2022 beschikbaar. Indien de resultaten positief zijn is vervolg onderzoek nodig in de vorm van 3D seismisch onderzoek. Ook heeft een verkenning plaatsgevonden naar mogelijke locaties voor geothermie installaties bovengronds. Binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA) is er een samenwerkingsovereenkomst gesloten tussen publieke en private partijen gericht op versnelling van de ontwikkeling van aardwarmte in de MRA. Almere heeft op 21 mei 2021 deze samenwerkingsovereenkomst formeel ondertekend.