We hebben eind 2022 € 454 miljoen aan reserves. Onze reserves nemen de komende jaren af. Dat komt doordat we gespaard geld de komende jaren gaan uitgeven, bijvoorbeeld voor het Fonds Verstedelijking Almere. Vanaf 2025 nemen onze reserves weer toe omdat we sparen voor grote investeringen. Per saldo verandert er tussen 2023 en 2026 niet veel in de stand van de bestemmingsreserves. In de grafiek is de opbouw van onze reserves per einde van ieder jaar opgenomen.

Reserves kunnen worden ingedeeld in ‘bestemde reserves’ (rood), ‘risico reserves’ (blauw) en de ‘buffer’ (groen). Het resultaat van 2022 is opgenomen in het geel. De buffer en de risicoreserves vormen samen onze algemene reserves. De risicoreserves zijn bedoeld om de verwachte verliezen af te dekken. Als de omvang van de risicoreserves kleiner is dan de verwachte verliezen, hebben we misschien niet genoeg geld om verliezen in de toekomst op te vangen. De buffer is er om onverwachte verliezen op te vangen.

We verwachten dat er eind 2022 € 120,1 miljoen in de buffer zit. Dit komt met name door het jaarresultaat 2022 van € 63,1 miljoen. Eind 2023 zien we een forse terugval, omdat we al rekening houden met veel incidentele uitgaven die we uit de buffer betalen. De buffer daalt daardoor naar € 19 miljoen negatief in 2027. Hierdoor kunnen we minder en uiteindelijk geen onverwachte verliezen opvangen. Een keuze hoe we om willen gaan met de hoogte van de buffer zal bij de programmabegroting 2024 moeten worden gemaakt.

De risicoreserve neemt in 2023 toe omdat het risicoprofiel toeneemt. Onze bestemmingsreserves nemen af doordat we beleid betalen uit deze reserves. In de laatste jaren is een stijging zichtbaar, omdat dan de investeringen uit bijvoorbeeld het Fond Verstedelijking Almere afnemen en de stortingen in de reserve investeringen openbare ruimte toenemen. Dit houdt in dat projecten worden afgerond, waar we het jaar erna op gaan afschrijven. Deze kosten dekken we uit deze reserve.

Eind 2022 heeft het grootste deel van de reserves een bestemming. Dit gaat om € 333,7 miljoen, inclusief de risicoreserve. Deze reserves kunnen we niet zomaar gebruiken. Er zitten namelijk voorwaarden aan. Zo hebben we € 93 miljoen gereserveerd voor afschrijvingskosten van investeringen uit het verleden. Daarnaast zit er bijvoorbeeld € 60,5 miljoen in de reserve van het Fonds Verstedelijking Almere en € 15 miljoen in de reserve sociaal domein. Hierover hebben wij afspraken gemaakt met andere partijen, dit mogen we dus alleen voor deze doelen gebruiken.

Het totale geldgevolg van alle geïnventariseerde risico’s is ingeschat op € 708 miljoen. Dit is het maximale risico na het nemen van beheersmaatregelen, zonder rekening te houden met de kans dat de risico's zich voordoen. Deze risico's kunnen we in drie categorieën indelen:

• € 112 miljoen aan risico's binnen de begroting en die een mogelijk beslag leggen op de algemene middelen. Deze risico's voorzien wij in de saldireserve.
• € 52 miljoen aan risico's bij negatieve grondexploitaties, winstreserveringen en marktrisico’s bij het grondbedrijf. Deze risico's leiden direct tot extra verlies in het grondbedrijf. Deze risico's voorzien wij in de reserve weerstandsvermogen van het grondbedrijf.
• € 544 miljoen aan risico's bij de positieve grondexploitaties. Als deze risico's zich voordoen wordt er in de toekomst minder winst gerealiseerd. Hierbij houden we bijvoorbeeld ook rekening met de te betalen belasting bij winst op grondverkoop. Omdat we in de begroting nog geen rekening hebben gehouden met deze toekomstige winst leidt dit niet tot nadelen in de begroting. Hiervoor is dus geen reserve nodig.

In onderstaande grafiek hebben we de bedragen inzichtelijk gemaakt. De risico’s die leiden tot verliezen zijn de risico’s binnen de begroting (€ 112 miljoen) en de risico’s van de negatieve grondexploitaties (€ 52 miljoen). Hier tegenover staan reserves van totaal € 106 miljoen. De risico’s die leiden tot minder winst zijn de risico’s van de positieve grondexploitaties (€ 544 miljoen). We verwachten dat de opbrengsten maximaal € 443 miljoen zijn. Als alle risico’s zich in volledige omvang voordoen maken we dus een verlies. Dat scenario is niet realistisch, maar wel een risico. De verwachtingen voor de markt zijn minder gunstig dan de afgelopen jaren. De reserves en de risico’s worden verder toegelicht in het MPGA 2023.

Omdat nooit alle risico’s zich gelijktijdig voordoen, wordt ook een inschatting gemaakt van de kans dat een risico optreedt. Het geldgevolg en de kans worden met elkaar vermenigvuldigd. Dit leidt tot het risicobedrag. In onderstaande grafiek staat wat we reserveren voor de risico’s. Te zien is we per 1 januari 2023 een buffer van € 31 miljoen hebben voor onbekende risico’s. Dit verschilt met de eindstand 2022, omdat we in 2023 al rekening houden met veel incidentele uitgave die ten laste van onze buffer gaan. Daarnaast reserveren we € 52 miljoen voor risico’s binnen het grondbedrijf. In de saldireserve reserveren we € 23 miljoen voor verwachte risico’s.

In het vervolg van deze paragraaf lichten we de risico's op de algemene dienst en het grondbedrijf op hoofdlijnen toe. De risico’s van het grondbedrijf zijn toegelicht in het MPGA. De toelichting op de risico’s van de algemene dienst hebben we in de bijlage van deze risicoparagraaf staan. De raadsbrief vertrouwelijke risico’s is verstuurd met de eerste kwartaalrapportage 2023.

We hebben nog geen regels of vaste afspraken hoe we omgaan met structurele risico’s. We reserveren nu alleen incidentele middelen. Het idee hierachter is dat dit tijd biedt om een oplossing te vinden als het risico zich voordoet. Het gaat om de volgende risico’s:

• Jeugdhulp: invoering eigen maatregelen en volumegroei
• Extra kosten van de Omgevingswet en de wet Kwaliteitsborging, boven op wat al in de begroting is verwerkt.
• Extra kosten riool Oosterwold.
• Twee vertrouwelijke risico’s die structureel zijn, zijn opgenomen in de raadsbrief vertrouwelijke risico’s.