Ruimte en wonen

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2022 is gewerkt aan de startnotitie omgevingsvisie. Zoals afgesproken met de gemeenteraad is ‘Almere Stad met Toekomst’ de basis voor deze omgevingsvisie.

In november 2022 zijn in het Bestuurlijk Overleg MIRT afspraken gemaakt door het Rijk met de Metropoolregio Amsterdam. Deze afspraken zijn belangrijk voor de verdere verstedelijking van Almere. Via een raadsbrief is de gemeenteraad daarover geïnformeerd.  

Vanuit het Bestuurlijk Overleg MIRT heeft het Rijk geld beschikbaar gesteld. Dit wordt in Almere onder andere ingezet om verder te werken aan het masterplan Pampus, inclusief een onderzoek naar HOV met de IJmeerverbinding als stip op de horizon. Ook worden een aantal projecten in Almere Centrum bekostigd met geld uit het MIRT en worden fietsverbindingen en openbaar vervoer verbeterd. Tevens is besloten met onder andere het Rijk om het geld uit het MIRT in te zetten voor werkgelegenheid en om de economische- en kennisstructuur in Almere te versterken.

Wat hadden we gepland (begroting)

Almere is in vijfenveertig jaar tijd gegroeid naar een stad van meer dan 215.000 inwoners. En de stad groeit nog steeds. Het gaat echter niet om groei alleen. Maar om gezonde groei. De groei moet worden ingezet om de stad nog aantrekkelijker te maken. Dan gaat het over zaken zoals cultuur, werkgelegenheid en een goede bereikbaarheid. Samen met het Rijk en de provincie Flevoland wordt daar al langer aan gewerkt in het programma Almere 2.0. In 2013 is deze ambitie opgenomen in de Rijksstructuurvisie Amsterdam Almere Markermeer. In hetzelfde jaar is ook de Uitvoeringsovereenkomst Almere 2.0 ondertekend door Rijk, provincie en gemeente. Deze Uitvoeringsovereenkomst is vastgesteld door de Gemeenteraad.

In 2021 is de in 2013 opgestelde regionale visie geactualiseerd in het document Perspectief Oostflank. In dit document zijn de actuele Almeerse beleidsvisies verwerkt (onder meer de centrumvisie, woonvisie en economische agenda). De Almeerse doelen en ambities worden daarmee ook op regionaal niveau geborgd. Daarnaast is door Almere deelgenomen aan het MIRT-onderzoek Amsterdam Bay Area waarbij is onderzocht wat nodig is rondom de ontwikkeling van Almere Pampus, de IJmeerverbinding en de ecologie in het Markermeer/IJmeer. Dit heeft plaatsgevonden in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte & Transport (MIRT). Vanuit het MIRT worden de grote investeringen in de bereikbaarheid, water en ecologie in Nederland geprogrammeerd. Tot slot is een eerste concept van de actualisatie van de Almeerse visie opgeleverd: Het Perspectief Almere. Beide perspectieven zijn uitgewerkt in de Uitvoeringsagenda.

In 2022 worden Perspectief Oostflank, Perspectief Almere, de resultaten van het MIRT Onderzoek en de Uitvoeringsagenda gebruikt als basis om nieuwe besluiten te nemen op het vlak van verstedelijking, ecologie en infrastructuur, waaronder vervolgbesluiten rondom Almere Pampus en een IJmeerverbinding. Ook zijn ze de basis voor de opvolger van de omgevingsvisie Almere uit 2017. De periode tot aan de gemeenteraadsverkiezingen richt zich op het uitlijnen van het proces van de omgevingsvisie (opstellen aanpak, gespreksagenda met de gemeenteraad, een ‘overdrachtsdocument’ (vorm en inhoud nog te bepalen)). Op grond van het voorgaande wordt vervolgens in de komende raadsperiode de omgevingsvisie opgesteld. Gekoerst wordt op besluitvorming voor het zomerreces van 2024.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

2022 stond in het teken van de implementatie van de Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging Bouwen (WKB). Want, we moeten voldoen aan de wettelijk eisen zoals voorgeschreven door de VNG en de uitgangspunten zoals door de raad vastgesteld in het Koersdocument.

In 2022 troffen we voorbereidingen voor het opstellen van een Omgevingsvisie. Hiervoor hebben we afspraken gemaakt met de raad over de wijze van besluitvorming en participatie. Dit is een traject waarin we samen willen optrekken.

We hebben een nieuw systeem ontwikkeld terwijl we tegelijkertijd het bestaande systeem onderhouden. Dit zorgde voor uitdagingen zoals dubbele verordeningen. Maar we waren daardoor wel klaar om de nieuwe Omgevingswet te implementeren. Inmiddels is duidelijk dat 1 januari 2024 de Omgevingswet ingaat. Daar kunnen we in 2023 dus stappen in maken.

In de komende periode werken we in de geest van de Omgevingswet ( houding en gedrag van medewerkers, samenwerken, ruimte geven voor initiatief en de houding van ‘ja, mits’ stimuleren binnen de organisatie).

Wat hadden we gepland (begroting)

De Omgevingswet en de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (WKB) zijn nieuwe wetten. We verwachten dat ze op 1 juli 2022 ingevoerd worden. Het werken met deze wetten vraagt van ons een andere manier van werken. Het is een enorme landelijke en lokale operatie om ons daar op voor te bereiden.
De invoering van de wetten is landelijk al een paar keer uitgesteld. Dit heeft er mee te maken dat veel (digitale) processen en procedures nog aangepast moeten worden. De omgevingswet moet o.a. helpen bij het bereiken van een balans tussen een veilige en gezonde fysieke leefomgeving en het bereiken en behouden van een goede omgevingskwaliteit. De WKB moet helpen bij het verbeteren van de kwaliteit van bouwwerken en een sterkere positie van de initiatiefnemer en het aanscherpen van de aansprakelijkheid van aannemers. Meerdere wetten worden daarom samengevoegd tot een nieuwe wet. Wat ook anders is, is dat in de Omgevingswet en de WKB de bewoners, bedrijven en de overheid een andere verantwoordelijkheid hebben dan nu. Oosterwold is een mooi voorbeeld van hoe dit eruit kan zien.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2022 is een ontwikkelstrategie opgesteld voor deelgebied 2 van Oosterwold. Deze strategie stond als opdracht van de gemeenteraden van Almere en Zeewolde. En deze is ontwikkeld op basis van de organische ontwikkelfilosofie en de lessen uit de eerste fase.

Er vond een interactief proces plaats met vele betrokkenen en stakeholders. Daaruit zijn diverse evaluatieonderzoeken en adviezen gekomen., waarin duidelijk de vraag wordt gesteld aan de overheid om een grotere rol op te pakken bij Oosterwold. Het mogelijke vervolg hiervan is uitgewerkt in voorstellen in ‘Het vervolg – Hoe nu dan’.

Helaas was 2022 ook het jaar dat Almere een aanwijzing kreeg van provincie Flevoland, in het kader van Interbestuurlijk Toezicht. Dit had te maken met de wijze van afvalwaterinzameling. Na de aanwijzing heeft het college besloten om voor deelgebied 1 alsnog riolering aan te leggen.

Het aanleggen van riolering in Oosterwold heeft ingrijpende financiële gevolgen. Hierdoor heeft er in 2022 nog geen besluitvorming plaatsgevonden over de voorstellen over de doorontwikkeling. Wel is er een onderzoek gestart naar mogelijke andere zorgplichten in Oosterwold. We vinden het belangrijk een goed beeld te hebben van deze zorgplichten. Voordat we concrete stappen zetten in de ontwikkeling van fase 2.

We zijn trots op bijzondere wijken als Oosterwold. Maar we voelen ons ook verantwoordelijk om te voorkomen dat de inwoners van Almere met onverantwoorde of onnodige financiële risico’s worden geconfronteerd. We hebben maatregelen getroffen om te voorkomen dat de rekening verder oploopt. Bij nieuwe kavels moeten initiatiefnemers bijvoorbeeld zelf zorgen voor tijdelijk transport van afvalwater.

Ondertussen gaat de ontwikkeling in deelgebied 1 door. Zo is er in 2022 de eerste basisschool van Oosterwold gerealiseerd en opgeleverd.

Wat hadden we gepland (begroting)

Net zoals in voorgaande jaren werken we vanuit de gemeente samen met bewoners, nieuwe initiatiefnemers en de andere bestuurlijke partners aan deze voor Nederland unieke wijk. De oriëntatie op de verschillende rollen van overheden en bewoners gaat in 2022 onverminderd door. Wel wordt deze extra gevoed door de evaluaties van de eerste fase, en de komende besluitvorming over de 2de fase op (grotendeels) grondgebied van Zeewolde. Wat hebben we geleerd van de huidige praktijk, wat behoeft bijstelling voor het huidige Oosterwold en/of voor de volgende fase? Voor het komend jaar zijn we gericht op het borgen van de reguliere Oosterwold-processen in de gemeentelijke organisatie, als ook op een overheidsrol die bijdraagt aan een volwaardige wijk die aansluit op de rol van de bewoners.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

De woondeal is niet getekend in 2022 maar in 2023.

Wel heeft de positionering van Almere in de verstedelijkingsstrategie en Samen Bouwen aan Bereikbaarheid bijgedragen aan de resultaten die Almere heeft behaald in het BO MIRT van 11 november 2022. Hierover is de gemeenteraad via een raadsbrief geïnformeerd.

De resultaten uit het BO MIRT zijn onder andere de financiering van bereikbaarheidsprojecten in Almere Centrum, de mogelijkheid om een Ruimtelijk Strategische Verkenning (Pampus) met het Rijk te starten en het opstellen van een Ruimtelijk-Economische Agenda. Deze resultaten dragen bij aan meer banen, versterking van de Almeerse economie, het uitvoeren van de woonvisie van Almere en verbetering van bereikbaarheid.

In 2022 hebben we ook gewerkt aan de invulling van de Uitvoeringsagenda van Almere. Daarbij kun je denken aan versterking van de economische- en kennisinfrastructuur, en doorontwikkeling van het Stadscentrum. De samenwerking met de provincie Flevoland en gemeente Lelystad in 2022 heeft hier een rol in gespeeld, onder meer via onderlinge bestuurlijke afstemming en strategiebepaling.

Wat hadden we gepland (begroting)

Almere is de tweede stad van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Een aantrekkelijke regio met veel werkgelegenheid en voorzieningen, een gevarieerd landschap en een goede infrastructuur. De groei van deze regio brengt opgaven met zich mee. Met de partners in de MRA is in 2021 de MRA Verstedelijkingsstrategie vastgesteld, die als doel heeft deze groei in goede banen leiden. In de MRA Verstedelijkingsstrategie heeft Almere een belangrijke positie en grote betekenis voor het oplossen van de diverse opgaven waar de regio voor staat. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen. Voor Almere zijn Perspectief Oostflank en Perspectief Almere hiervoor de bouwstenen geweest. Ook zijn in 2021 in MRA-verband nieuwe samenwerkingsafspraken voorbereid om de regionale samenwerking te versterken en zijn de eerste stappen gezet voor een regionale investeringsagenda. Om de effectiviteit van onze inzet in de metropoolregio te vergroten hebben we de samenwerking met de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad verstevigd (deelregio Flevoland in de MRA).

In 2022 werken we verder aan de MRA Agenda 2020-2024 ‘Werken aan een internationale topregio met hoge leefkwaliteit’. En in MRA-verband werken we aan de afspraken die met het Rijk gemaakt zijn op vlak van betaalbaarheid en versnelling van de woningbouw, de Woondeal. En aan de gemaakte afspraken tussen Rijk en de regio in het kader van de Rijk-regioprogramma’s MRA Verstedelijkingsstrategie en Samen Bouwen aan Bereikbaarheid. Ook zetten we in op verdere versterking van de samenwerking binnen onze deelregio, met de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad. Dit alles moet leiden tot meer banen en versterking van de lokale economie, voldoende en betaalbare woningen en verbeterde regionale bereikbaarheid. Het mag ook duidelijk zijn dat dit ook gebeurd in goede verbinding met de Uitvoeringsagenda.