Veiligheid

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Net als voorgaande jaren is in 2022 op de High Impact crimes ingezet op een integrale aanpak langs drie sporen: preventie, repressie en nazorg. Zo zijn er 266 adviezen in het kader van het Politie Keurmerk Veilig Wonen gegeven, hielden politie en stadstoezicht extra toezicht in kwetsbare gebieden. De politie heeft prioriteit kunnen geven aan de opsporing van daders van straatroven en overvallen. In 2022 zijn 29 verdachten van straatroven, zeven verdachten van overvallen en tien verdachten van diefstal met geweld aangehouden. Aan de slachtoffers van High Impact Crimes is slachtofferhulp aangeboden.
Van de drie doelstellingen in het Actieplan Veiligheid 2019-2022 op het gebied van high impact crimes is het grootste succes geboekt bij de woninginbraken. In 2022 is het aantal straatroven ten opzichte van voorgaande jaren afgenomen. Waar Almere in voorgaande jaren negatief afweek van andere gemeenten in Nederland, ligt het aantal gepleegde straatroven in 2022 rond het gemiddelde van andere 100.000+ gemeenten.
In de tweede helft van 2022 is door ondernemers in Almere aandacht gevraagd voor het toegenomen aantal winkeldiefstallen. Vooral in september en oktober werden veel winkeldiefstallen gepleegd. Voor de problematiek is een aanpak gestart waarbij wij veiligheidspartners verbinden met de ondernemers in het centrum. Dit heeft geleid tot het doen van meer aangiftes en het verbeteren van de kwaliteit daarvan. Daarnaast werd er extra toezicht ingesteld. Tot slot hebben wij trainingen aangeboden aan winkelpersoneel om klanten aan te spreken en om te gaan met verbale agressie, wat kan bijdragen aan de preventie van winkeldiefstallen.

Door de concentratie van voorzieningen in het stadscentrum komt overlast van drugs- en drankgebruik, verward gedrag en zwervers daar meer voor dan gemiddeld in Almere. De drugs- en drankoverlast was in beide halfjaarperiodes van 2022 hoger dan in de voorgaande periodes. Ook de andere typen overlast waren voor Almeerse begrippen hoog in 2022. Overlast van verward gedrag was vooral in het tweede halfjaar hoog en overlast van zwervers in het eerste halfjaar. Deze stijging lijkt een effect te zijn van de beëindiging van de coronamaatregelen en de mooie zomer die veel mensen naar buiten trok. Hoe meer mensen zich op straat bevinden, hoe meer mensen (weer) overlast ervaren. Echter had de toename van het aantal meldingen ook te maken met de meldingsbereidheid bij bewoners. Gemeente en politie riepen bewoners en ondernemers rondom hotspotlocaties op om overlast vaker te melden om goed zicht te krijgen op wat er gebeurt. Dit zagen wij terug in de cijfers. De stijging was echter niet alleen in Almere, maar ook in andere grote steden te zien. Mogelijk hangt de toename ook samen met de lange wachtlijsten in de geestelijke gezondheidszorg. Kwetsbare personen krijgen niet op tijd hulp, waardoor overlastgevend gedrag kan toenemen. Ook het woningtekort lijkt hierin een rol te spelen, dat zorgt voor een toename van het aantal dak- en thuislozen.

In 2022 is de opknapbeurt van Station Almere Centrum afgerond. Samen met het vergroende en verfraaide Mandelaplein, zorgt de nieuwe open uitstraling voor een betere veiligheidsbeleving. In de belevingsmonitor van het stationsgebied verbeterde zowel het ‘algemene oordeel’ als het ‘oordeel over de directe omgeving’ aanzienlijk ten opzichte van een jaar geleden. Een mooie ontwikkeling na een eerdere periode waarin er zorgen waren over de veiligheid in en rondom het station.

Digitale veiligheid

Hoe de cybercriminaliteit zich ontwikkelt is moeilijk te zeggen, aangezien de aangiftebereidheid over het algemeen niet hoog is. Na een flinke stijging van het aantal misdrijven horizontale fraude tijdens de coronajaren 2020 en eerste helft van 2021 daalden deze delicten vanaf de tweede helft 2021 tot aan de zomer van 2022. Daarna is er wel weer sprake van een stijging. Het vermoeden is dat mensen minder tijd online doorbrengen dan tijdens de periode met coronamaatregelen. Desalniettemin blijft het belangrijk om inwoners en ondernemers weerbaarder te maken tegen slachtofferschap van cybercriminaliteit. Specifiek voor jongeren is de game Cyber24 verder uitgerold. In deze game ervaren jongeren zowel slachtofferschap als daderschap van cybercriminaliteit, waarbij hun online weerbaarheid wordt vergroot. In februari 2022 haakten wij aan bij de communicatiecampagne over de hackhelpdesk van het CCV en het Platvorm Veilig Ondernemen. Bij de hackhelpdesk kunnen ondernemers terecht voor preventieadvies en voor eerste hulp bij cybercrime. In mei 2022 organiseerden wij, op uitnodiging van het netwerk (G)oud in Almere, in samenwerking met de politie, een informatiebijeenkomst over ‘Ouderen en Cybercriminaliteit’.

Wat hadden we gepland (begroting)

Als dicht bij huis of op het werk criminaliteit en/of overlast plaatsvindt, raakt dat mensen direct, is de impact vaak groot en kan dat leiden tot een gevoel van onveiligheid. Een overheid die op dit soort momenten adequaat handelt en persoonlijk en transparant communiceert, wekt vertrouwen en levert een bijdrage aan het vergroten van het veiligheidsgevoel. Daarom heeft de aanpak van de high impact crimes samen met onze partners in de veiligheidsketen blijvende prioriteit. Via een informatiegestuurde aanpak richten wij ons met name op preventie, repressie en nazorg. In 2021 hebben de coronamaatregelen geleid tot een significante daling van woninginbraken, straatroven, overvallen en vandalisme. Nu de samenleving weer op gang komt, blijven wij alert op de ontwikkelingen van deze delicten. Wij blijven daarom inzetten op samenwerking met onze partners op het gebied van high impact crimes, zorg & veiligheid en schoolveiligheid. De uitvoering van de maatwerkgerichte aanpak uit de notitie ‘trends en ontwikkelingen jeugdcriminaliteit in Almere’ zetten wij voort. Daarnaast blijven wij ondernemers, inwoners en bezoekers voorlichten hoe zij kunnen voorkomen slachtoffer te worden. We doen een beroep op burgers om verdachte situaties (sneller) te melden. Zo worden bewustwording en weerbaarheid gestimuleerd. Ook de veiligheid rond het betaald voetbal van Almere City FC willen wij waarborgen en geleidelijk vraagt dat meer voorbereiding en capaciteitsinzet van ons en van de politie.

De toename van cybercrime laat een blijvend stijgende lijn zien. Steeds meer mensen worden slachtoffer van een vorm van digitale criminaliteit. Het gaat hierbij onder meer om fraude en bedrog met onlinehandel en betaalfraude. Zoals bijvoorbeeld het digitaal afhandig maken van gegevens waardoor mensen vervolgens worden opgelicht  (phishing). Dit is een gevolg van de steeds verdergaande digitalisering. Deze biedt mensen veel voordelen, maar er wordt in het algemeen nog onvoldoende nagedacht over de risico’s en kwetsbaarheden en het nemen van beschermende maatregelen. Waar het fysieke huis doorgaans goed wordt beveiligd, blijven ramen en deuren in het digitale huis nog te vaak openstaan. De toename van deze vorm van criminaliteit is een zorgpunt. Het vergroten van de weerbaarheid van burgers op dit gebied, om te voorkomen dat zij slachtoffer worden van digitale criminaliteit, is daarom een belangrijk speerpunt. Wij hebben het programma cyber24 geïmplementeerd in het onderwijs en jongerenwerk. Met onze deelname aan het landelijke consortium cyberweerbaarheid onderzoeken en verzamelen wij werkzame interventies om de bewustwording over cyberweerbaarheid onder jongeren, ouderen en het  MKB te vergroten. Daarnaast nemen wij deel aan landelijke communicatiecampagnes die digitale criminaliteit onder de aandacht brengen.

Een daling van de jeugd-, drugs- en drankoverlast op straat is een doel waaraan wij werken. De inzet van gemeentelijk toezicht en handhaving en de politie, de maatregelen van het jeugdinterventieteam en de samenwerking met zorgpartners voor personen met verward gedrag zijn hierbij belangrijke schakels. Hierbij is de beperkte politiecapaciteit, die sinds 2012 niet meer is aangepast, een zorgpunt.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2022 zijn drie grote integrale controles uitgevoerd in Almere samen met politie, Openbaar Ministerie, Douane, Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek, Belastingdienst en RIEC Midden-Nederland. Bij alle controles zijn meerdere goederen aangetroffen die zijn te relateren aan (drugs-)criminaliteit zoals
hennepgerelateerde goederen.

Sinds begin 2021 wordt bestuursrechtelijk gehandhaafd op drugshandel op straat in Almere. Om (een toename van) drugshandel tegen te gaan, wordt naast de strafrechtelijke maatregel een bestuursrechtelijke maatregel ingezet in de vorm van een last onder dwangsom. In 2022 is aan 33 personen een last onder dwangsom ter hoogte van € 5.000,- opgelegd

In de aanpak van ondermijning is het ook belangrijk om de weerbaarheid van de overheid in alle geledingen te versterken. Zo zijn in het eerste kwartaal van 2022 medewerkers van de gemeente getraind in het vergroten van hun kennis over het herkennen van ondermijning. In mei 2022 hebben wij een bijeenkomst georganiseerd met de raad over integriteit en weerbaarheid. Tot slot hebben wij in december 2022 een bijeenkomst voor de collegeleden verzorgd om hen bewuster te maken van de verschijningsvormen en risico’s van ondermijning.

In 2022 hebben wij gezamenlijk met de andere Flevolandse gemeenten het regionale Ambitieplan Mensenhandel opgesteld. Aanvullend op dit ambitieplan maakt elke gemeente een eigen uitvoeringsplan met daarin concrete interventies en acties. In 2022 is tevens gewerkt aan de voorbereiding van een gestructureerde signaleer- en meldroute in Almere voor signalen van mensenhandel.

Sommige jongeren staan al met één been in de criminaliteit en hebben een verhoogde kans om hierin door te groeien en opnieuw misdaden te plegen. Vanuit het Rijk wordt een forse investering gedaan om in meerdere Nederlandse gemeenten substantieel en structureel in te zetten op preventie van jeugdcriminaliteit, waaronder georganiseerde en ondermijnende criminaliteit, vermogens- en geweldsdelicten. In 2022 zijn wij in gesprek gegaan met het Rijk om aanspraak te maken op deze structurele gelden. Wij zijn nog in afwachting van een besluit over het toekennen van deze middelen aan Almere.

In de tussentijd zijn wij samen met het OM, de politie, jongerenwerk en het RIEC (programma Straatwaarde(n)) aan de slag gegaan om binnen de bestaande mogelijkheden tot een plan te komen om jonge aanwas tegen te gaan. Daarbij betrekken wij ook de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en Veilig Thuis, partners die zich bezig houden met vroegsignalering van risico’s bij jongeren.

Wat hadden we gepland (begroting)

Er is een verschuiving gaande van zichtbare criminaliteit naar onzichtbare en ondermijnende criminaliteit. Het gaat hierbij om criminele netwerken, zoals illegale henneptelers of mensenhandelaren, die misbruik maken van bestaande, maatschappelijke structuren. Door bijvoorbeeld drugsgeld wit te wassen, te frauderen met vergunningen, of buurtbewoners onder druk te zetten om criminele activiteiten te ondersteunen. Wij onderkennen dat de vele voordelen die Almere biedt (centraal gelegen, goede infrastructuur en veel ruimte) ook ondermijnende criminaliteit kan aantrekken. Wij investeren daarom in preventie door het vergroten van bewustwording en weerbaarheid bij burgers, ondernemers en binnen de gemeentelijke organisatie. Daarnaast werken wij in de repressieve aanpak samen met partners als het Regionaal Informatie- en Expertisecentrum (RIEC), de politie en het Openbaar Ministerie (OM) in het creëren van een klimaat waar voor ondermijnende criminaliteit geen ruimte is. Onze rol daarbinnen is het aanpakken van de verwevenheid tussen de onder- en de bovenwereld met bestuurlijke maatregelen. Deze bestuurlijke aanpak door de gemeente is daarbij aanvullend op de strafrechtelijke en fiscale aanpak die de andere partners kunnen inzetten. Al met al proberen wij de forse ambities op deze wijdverbreide problematiek waar te maken met een bescheiden capaciteit.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

De experimenteerfase omtrent het experiment gesloten coffeeshopketen is in 2022 niet gestart. In 2023 verwachten we verdere ontwikkelingen te kunnen melden. Hierin zijn we afhankelijk van het Rijk.

Wat hadden we gepland (begroting)

Met het besluit van de raad op 2 juli 2020 is deelname van Almere aan het landelijke experiment gesloten coffeeshopketen definitief geworden. De voorbereidingsfase voor het experiment is in gang gezet en loopt door tot aan de experimenteerfase. De voorbereiding van het experiment kost echter meer tijd dan vooraf gedacht daarom start de experimenteerfase naar verwachting in 2022. Aangezien de regie op het experiment in handen is van het Rijk zijn wij gebonden aan een landelijke tijdlijn.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

Per stadsdeel wordt de jeugdoverlast gemonitord en aangepakt door het Jeugdinterventieteam, bestaande uit politie, Stadstoezicht en jongerenwerk. Op een locatie in Literatuurwijk waar de overlast structureel bleef aanhouden is in 2022 gestart met het uitvoeren van een geprioriteerde integrale groepsaanpak. Ook op een overlastlocatie in Muziekwijk is door meerdere partners en inwoners samengewerkt om de overlast tegen te gaan. In het centrum van Almere Haven is door de driehoek een geprioriteerde aanpak opgestart van een overlastgevende groep. Hierbij is cameratoezicht ingesteld.

Sinds de coronapandemie zien wij een stijging in het aantal woonoverlastcasussen. Ten opzichte van het jaar voor de pandemie is in 2022 sprake van een ruime verdubbeling van het aantal casussen. In 2022 speelden in Almere in totaal 121 woonoverlastcasussen. Het grote aantal langlopende casussen in de afgelopen twee jaar is opvallend. Deze ontwikkeling laat zien dat casuïstiek complexer wordt. Met name de casussen waarbij sprake is van zorgmijdend en verward gedrag zijn zeer ingewikkeld. Wij werken samen met zorg- en veiligheidspartners om in te zetten op deze complexe casuïstiek maar dit vergt vaak geduld en een lange adem.

In 2022 was er bijzondere aandacht voor veiligheid rond de Floriade, vanwege de uitzonderlijke kenmerken van het evenement zoals de duur, de internationale bezoekers, bezoek van hoogwaardigheidsbekleders en extra (avond)evenementen. Wij kijken terug op een veilig verlopen evenement.

Wat hadden we gepland (begroting)

Een goede verbinding tussen zorg en veiligheid is van belang ter voorkoming of verergering van onder andere jeugdcriminaliteit, radicalisering, (woon)overlast, -huiselijk geweld en kindermishandeling. Hoewel de eerste helft van 2021 een daling laat zien van de jeugdoverlast en jeugdcriminaliteit blijven wij zorgen houden over de trend van het toegenomen wapenbezit en wapengebruik door jongeren. Zowel daders als slachtoffers zijn veelal minderjarig. Sociale media spelen een belangrijke rol in de jongerencultuur. Bijvoorbeeld voor het delen van (drill)videoclips waarbij (steek)wapens worden getoond. Dit lijkt bij te dragen aan het normaliseren van wapenbezit. Het is van belang om signalen goed te blijven duiden en te blijven werken aan het opbouwen van een goede informatiepositie van de professionals rondom de jongeren, zodat interventies zo optimaal mogelijk kunnen worden ingezet. Wij zoeken hierbij ook actief het onderwijs op, want het onderwijs heeft een prominente rol bij het tijdig signaleren van maatschappelijke trends en ontwikkelingen op het gebied van zorg en veiligheid. Daarom werken wij continu aan het netwerk met onze partners, zodat kennis en structuren om elkaar snel te vinden beschikbaar zijn. Ook bieden wij trainingen aan professionals aan om de deskundigheid op het gebied van radicalisering, het herkennen van links- en rechtsextremisme, dieren-extremisme en potentieel gewelddadige eenlingen verder te bevorderen. Dit om professionals in staat te stellen om radicalisering te herkennen en handvatten te geven voor het omgaan met polarisatie. Met als doel het vergroten van de weerbaarheid bij jongeren en hun omgeving tegen invloeden van het radicaal gedachtengoed.

Het voorkomen dat woonoverlast ontstaat of verergert en het integraal en effectief ingrijpen bij meldingen van woonoverlast staat hoog op de agenda. Om dit te bereiken zetten wij buurtbemiddeling en burgerparticipatie in, bijvoorbeeld in de vorm van de pilot met buurtambassadeurs. Daarnaast zetten wij de integrale aanpak van woonoverlast in de volle
breedte door; van overlast van personen met verward gedrag tot ernstige burenconflicten.

Wat hebben we gerealiseerd (verantwoording)

In 2022 was er bijzondere aandacht voor veiligheid rond de Floriade, vanwege de uitzonderlijke kenmerken van het evenement zoals de duur, de internationale bezoekers, bezoek van hoogwaardigheidsbekleders en extra (avond)evenementen. Wij kijken terug op een veilig verlopen evenement.

Wat hadden we gepland (begroting)

De gemeente heeft een belangrijke verantwoordelijkheid als het gaat om de veiligheid
van haar inwoners, ook op het gebied van brandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing.
De gemeente Almere is zowel opdrachtgever als partner voor de Veiligheidsregio Flevoland. De colleges van burgemeester en wethouders van de gemeenten die behoren tot de regio Flevoland, hebben conform de vereisten uit de Wet veiligheidsregio’s een gemeenschappelijke regeling “Veiligheidsregio Flevoland”. Hiermee zijn de gemeenten gezamenlijk opdrachtgever voor deze veiligheidsregio. Daarnaast is de gemeente partner als het gaat om brandpreventieadvies, het uitvoeren van de gemeentelijke taken bij een ramp of crisis (piketorganisatie) en eigenaar van de brandweerkazernes.

In 2020 en 2021 heeft de bestrijding van het coronavirus veel van de veiligheidsregio en de gemeente Almere gevraagd. De onzekerheid van het verdere verloop van de crisis maakt het lastig om te voorspellen wat er nog aan inzet van ons als lokale overheid nodig zal zijn.

Tegelijkertijd staat de ontwikkeling van de Veiligheidsregio Flevoland niet stil. De aanbevelingen uit de kwaliteitsmeting en benchmark worden verder geïmplementeerd om de paraatheid en slagkracht van de veiligheidsregio in de toekomst kunnen blijven garanderen. Hiertoe wordt onder andere geïnvesteerd in het doorvoeren van nieuwe eisen op het gebied van vakbekwaamheid en arbeidshygiëne, het aanpassen aan een groter verloop onder vrijwilligers en het investeren in de nodige ICT systemen.  

In 2022 vindt de Floriade plaats, een bijzonder evenement dat vraagt om een goede voorbereiding en afstemming met alle partners om de veiligheid van de vele internationale bezoekers, bezoek van hoogwaardigheidsbekleders en de extra (avond)evenementen te kunnen waarborgen. Met Floriade BV en hulpdiensten wordt hieraan gezamenlijk vormgegeven, voorafgaand aan en tijdens de Floriade.